De econoom en filosoof Ludwig von Mises geldt met zijn ideeën over de vrijemarkteconomie als een van de belangrijkste figuren binnen de Oostenrijkse school. Mises werd in 1881 geboren in het Oostenrijk-Hongaarse Lemberg (tegenwoordig Lviv, Oekraïne) als zoon van twee Joodse ouders. Op jonge leeftijd verhuisde hij naar Wenen, waar hij later ging studeren aan de universiteit. Hoewel hij met linkse economische ideeën aan zijn opleiding begon, werd hij al snel gegrepen door het werk van Carl Menger, de grondlegger van de Oostenrijkse school. In 1906 behaalde Mises een doctoraat in recht en economie.

Naast dat hij hierop ging doceren aan de universiteit, werkte Mises vanaf 1909 voor de Weense Kamer van Koophandel. Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) diende hij als economisch adviseur voor het Oostenrijk-Hongaarse departement van Oorlog. Doordat in de jaren daarop het nationaalsocialisme ook in Oostenrijk (nu een afzonderlijk land) aan populariteit won, vertrok Mises in 1934 naar het Zwitserse Genève en in 1940 naar de Amerikaanse stad New York. Hier heeft hij van 1945 tot 1969 aan de Universiteit van New York gedoceerd. In zijn academische loopbaan publiceerde Mises verschillende belangrijke boeken, waaronder Socialism (1929), Liberalism (1927) en Human Action(1949; door velen beschouwd als zijn magnum opus).  

In zijn economische theorieën ageerde Mises tegen de zogeheten homo economicus, het idee dat wij uit kunnen gaan van een rationeel handelde mens die op wetmatige wijze beslissingen maakt. In plaats daarvan moeten wij ons baseren op de homo agens, een mens die doelbewust beslissingen maakt die echter niet per sé consistent of rationeel zijn. Mises baseerde zich hiervoor op het principe van ‘praxeologie’, waarin gesteld wordt dat mensen bewust handelen op basis van zelfgekozen doelen (die per persoon kunnen variëren), in plaats van dat zij alleen reflexief handelen op basis van onbedoeld gedrag, zoals bijvoorbeeld dieren dat vanuit hun instinct doen.  

Dit idee van een individu dat zijn eigen doelen kiest zou het uitgangspunt moeten zijn van ons economische beleid, zo stelde Mises. Dat was dan ook de reden dat het socialistische model van een planeconomie genoemd was om te falen. De planner kan namelijk geen inherente, objectieve waarde vaststellen bij een bepaald product. Aangezien ieder individu verschillend is, kennen we hier allemaal een andere waarde aan toe. Waar de een 10.000 euro zou betalen voor een bepaald schilderij, zou de ander zelfs wanneer die geld toe krijgt het niet in huis willen hebben. De waarde van een product is dus subjectief. Het is volgens Mises onmogelijk voor de overheid al deze informatie over de persoonlijke voorkeuren van alle individuen op een centraal punt te verzamelen, om zo een juiste prijs vast te kunnen stellen.

Door de markt vrij te laten, komen vraag en aanbod op natuurlijke wijze bij elkaar en vertaalt deze subjectieve waarde zich tot een prijs die wel representatief is voor de marktwaarde. Deze prijs wordt niet van bovenaf bepaald door een staat, maar van onderop door de persoonlijke keuzes van individuen. In de ogen van Mises moeten wij dan ook streven naar een laissez-faire economie, waar in dit decentrale systeem het prijsmechanisme (de ‘onzichtbare hand’) ervoor zorgt dat de productiefactoren binnen een samenleving op een zo efficiënt mogelijke manier ingezet worden.

Hiermee hekelde Mises niet alleen de ideeën van het socialisme, maar ook de keynesiaanse economische theorie binnen kapitalistische landen. Ook hier stond namelijk – weliswaar een veel meer gelimiteerde vorm van – overheidsinterventie in de economie centraal. In deze theorie werd gesteld dat de overheid in tijden van laagconjunctuur de vraag actief moet stimuleren, en deze juist moet remmen in tijden van hoogconjunctuur. Mises pleitte echter voor het vrijlaten van de markt. Investeringen die gedaan zijn in tijden van economische groei, maar later onnodig zijn gebleken, worden op deze manier in een recessie zo snel mogelijk geliquideerd. Dit is een onvermijdelijk en noodzakelijk proces, waarbij overheidsinterventie dit alleen maar in de weg zit en op de lange termijn juist voor een diepere recessie zorgt (het is als alcohol drinken om je kater te bestrijden). Door laissez-faire beleid kan de markt zich zo snel mogelijk herstructureren en zo weer stabiliseren.

Dit idee van minimale staatsinterventie en maximale vrijheid zien we ook terug in Mises’ politieke denkbeelden. Zo was hij voor open grenzen en vond hij dat de overheid zich niet behoorde te bemoeien met het onderwijs. De staat moest zoveel mogelijk aan individuen zelf overlaten. Mises wordt hierom wel eens in de libertarische hoek van het liberale spectrum geplaatst.  

Zowel in Oostenrijk als in de Verenigde Staten trad Mises slechts op als gasthoogleraar, waarvoor hij geen salaris ontving. In een tijd waarin het keynesiaanse denken hoogtij vierde bleek het vinden van betaalde academische functie niet gemakkelijk. Door verschillende baantjes als economisch adviseur en dankzij financiële sponsering van bewonderaars van zijn werk had Mises desalniettemin genoeg inkomsten. Ook inspireerde hij andere belangrijke liberale economen, zoals zijn vroegere student Friedrich Hayek. Mises overleed in 1973 in New York, op de respectabele leeftijd van 92 jaar. Tragisch genoeg slechts een paar jaar voordat zijn economische visie eindelijk aansloeg in het Westen en vanaf de jaren 80 politici als Ronald Reagan en Margaret Thatcher zijn ideeën in de praktijk brachten.