Wat is liberalisme precies in een notendop? Waarin onderscheiden liberalen zich? Welke stromingen zijn er binnen het liberalisme te ontdekken? Hoe groot is het vermeende kwaad van ‘neo-liberalisme’? En wat hebben de linkse ‘liberals’ in de Verenigde Staten met ons van doen?
Nederlandse liberalen plaatsen zich, net als de meeste geestverwanten elders op het Europese vasteland, centrum-rechts. Maar in de Verenigde Staten zijn de ‘liberals’ behoorlijk links. Hoe kan dat? Een (te) simpel antwoord luidt dat het hele politieke spectrum in de VS rechtser is dan in Europa
Ontplooiingsliberalisme en sociaal-liberalisme worden nogal eens door elkaar gebruikt, alsof ze inwisselbaar zijn. Dat zijn ze bepaald niet. Wij zagen al dat een individu in het sociaal-liberalisme de ruimte moet hebben zich te ontplooien, maar hij heeft ook de plicht daartoe. Voor ontplooiingsliberalen ligt dat anders.
Het sociaal-liberalisme vindt zijn oorsprong in de tweede helft van de 19e eeuw. Het is een variant van het liberalisme die wel hecht aan de vrije ontplooiing van het individu, maar die stelt dat het individu niet los van zijn omgeving kan worden gezien.
De oudste is het klassiek-liberalisme. Het voert terug op grote denkers uit de Verlichting (de late 17e en hele 18e eeuw). Oud betekent zeker niet ‘verouderd’; hedendaagse klassiek-liberalen hebben het denken aangepast aan de tegenwoordige omstandigheden.
Vrijheid staat niet voor niets in de naam van de VVD. Maar hoe onderscheidend is deze waarde? Zullen politici van andere partijen zeggen dat ze tegen vrijheid zijn? Nee natuurlijk. Niemand is (openlijk) tegen vrijheid.
‘Individualisering en neoliberaal denken hebben bijgedragen aan de erosie van maatschappelijke samenhang en gemeenschapszin.’ Dit beweerde CDA-Tweede Kamer-fractievoorzitter Pieter Heerma tijdens de laatste algemene politieke beschouwingen. Hij is niet de enige. Sla een krant open, en er staat wel een artikel in waarin een politicus of publicist over het ‘neoliberalisme’ klaagt.
Reflecties op veelgehoorde vooroordelen over het liberalisme, door Heleen Dupuis en Patrick van Schie.
Liberalisme streeft uiteindelijk naar ruimte en vrijheid voor eigen idealen en opvattingen van individuen. Maar de zorg voor degenen die door de bodem van het bestaan zakken zal de liberaal tevens op zich nemen, waarbij zijn voorkeur zal uitgaan naar arrangementen die degenen die ondersteuning behoevenweer in staat stellen hun leven te hernemen.
De nachtwakersstaat als liberaal ideaal is hoofdzakelijk een mythe. Weinig liberalen hebben in de geschiedenis ooit een nachtwakersstaat voorgestaan.
In de landelijke politiek komt de VVD als liberale partij op voor een gezonde economie, beperking van de overheidsuitgaven, een stabiele werkgelegenheid, maar ook voor veiligheid en voor het belang van ons culturele erfgoed. De eerstgenoemde doelen leiden regelmatig tot het verwijt dat liberalen alleen geïnteresseerd zijn in geld.
Filosofie, Religie & Ethiek
06 Jun 2023
