Filosofie, Religie & Ethiek
Al in de 19e eeuw stelde liberale politiek bij uitstek de vormgeving van het algemeen belang centraal. Maar liberalen onderscheiden zich van de meeste andere stromingen door niet alles dat van belang is, te verklaren tot algemeen belang, en daarmee tot zaken waar de politiek zich in zou moeten mengen. Juist veel zaken die voor individuen van het grootste belang zijn – liefde, zingeving e.d. – behoren om die reden tot het privé-domein.
- Al in de 19e eeuw stelde liberale politiek bij uitstek de vormgeving van het algemeen belang centraal. Maar liberalen onderscheiden zich van de meeste andere stromingen door niet alles wat van belang is, te verklaren tot algemeen belang, en daarmee tot zaken waarde politiek zich in zou moeten mengen. Juist veel zaken die voor individuen van het grootste belang zijn – liefde, zingeving e.d. – behoren om die reden tot het privédomein.
- Liberalen hebben de samenleving juist weten te bevrijden uit de greep van particuliere belangen. In plaats van vorstelijke willekeuren privileges vestigden zij rechtsgelijkheid en onderworpenheid van alle burgers (met inbegrip van degenen die macht uitoefenen) aan de wet. In plaats van het gildensysteem en andere bevoorrechting van bijzondere belangen, brakenzij de maatschappij (en de markt) open voor iedereen die anderen iets te bieden heeft.
- Ook later hebben liberalen steeds de voorkeur gegeven aan generiek beleid (beleid voor alle burgers) boven specifiek beleid, dat wil zeggen boven doelgroepenbeleid dat slechts gericht is op bepaalde groepen burgers – ouderen, jongeren, allochtonen, et cetera – waarmee nieuwevoorrechten worden gecreëerd. Dat sommige groepen als ‘zielig’ worden aangemerkt, of zich succesvol als zodanig in de media weten te presenteren, maakt volstrekt niet dat het algemeen belang met op hen gericht beleid wordt gediend. Daaraan te makkelijk toegeven geeft eerder aanleiding tot meer scheefheid in deelbelangen, doordat degenen die sterk zijn in het vragen om aandacht voorrechten gaan genieten ten opzichte van anderen die wat dat betreft zwakker zijn of meer bescheidenheid dan wel zelfredzaamheid betrachten.
- Dé vraag voor liberalen is natuurlijk wel: wat ís het algemeen belang. In ieder geval vallen daaronder: de liberale rechtsstaat, met waarborging van individuele vrijheidsrechten en met democratische beïnvloeding van en controle op de politiek; ontplooiingsmogelijkheden voor het individu, bovenal door goed onderwijs; veiligheid; volksgezondheid (preventieve maatregelen inzake hygiëne, screening, vaccinatie e.d.).