Agenda

22 november 2024

Op 16 oktober 2024 verzamelden 32 nieuwsgierige geesten zich in het sfeervolle Huize Molenaar in Utrecht voor een avond die nog lang zal blijven hangen. Tijdens een smaakvol diner werden de gasten getrakteerd op scherpe inzichten in de recente Amerikaanse geschiedenis, gepresenteerd door de bekende Amerika-expert Koen Petersen. Met zijn karakteristieke diepgang analyseerde Petersen de huidige presidentsverkiezingen en schetste hij de mogelijke gevolgen, waarbij hij de zaal aan het denken zette over de bredere implicaties.

30 augustus 2024

De TeldersStichting organiseerde van 26 tot 29 augustus 2024 haar tweejaarlijkse zomerschool. Maar liefst 15 sprekers waren afgereisd naar het schilderachtige landgoed Zonheuvel te Doorn om daar 23 cursisten te helpen het liberalisme beter te doorgronden. Door een perfecte balans tussen inhoud en debat was de zomerschool een groot succes en hebben we deze prachtige omgeving verlaten met nieuwe inzichten en inspiratie.

Op zaterdagmiddag 16 december 2023 organiseerde de TeldersStichting in samenwerking met het VVD Thematisch Netwerk Internationaal een symposium over ‘strategische autonomie en vrijhandel’ in het Carlton Ambassador Hotel te Den Haag. Voor deze bijeenkomst waren Professor Dr. Pieter Jan Kuijper, emeritus hoogleraar Recht der Internationale Organisatie, en Bart Groothuis, lid van het Europees Parlement voor de VVD, uitgenodigd om een voordracht te geven. Helaas kon de derde spreker Dr. Steven Brakman, hoogleraar Internationale Economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, in verband met ziekte uiteindelijk niet aanwezig zijn. Ruben Brekelmans, lid van de Tweede Kamer voor de VVD, trad tijdens het symposium op als moderator.

Donderdagavond 7 december was het weer zover: een nieuwe editie van de TeldersTafel, deze keer in het teken van ‘de toekomst van de Nederlandse landbouw’. De bijeenkomst vond plaats in Huize Molenaar te Utrecht. Zo’n 30 geïnteresseerden verzamelden zich daar, eerst voor de borrel, daarna voor een smakelijk vier-gangen-diner. Tijdens het diner werd er een lezing verzorgd door de gastspreker van die avond: VVD-Statenlid, TNO-onderzoeker en landbouwkenner Mirjam Nelisse.

Filosofie, Religie & Ethiek

Op vrijdag 29 september 2023 organiseerde de TeldersStichting in samenwerking met het Vlaamse Liberas (een liberaal archief en debatcentrum te Gent) een symposium naar aanleiding van het feit dat ‘Thorbeckes’ Grondwet van 1848 175 jaar geleden is ingevoerd. Het symposium vond plaats in het Carlton Ambassador Hotel te Den Haag.

Dinsdagavond 27 juni 2023 heeft de TeldersStichting Anna Stilz verwelkomd voor de TeldersLezing. Zij is professor politicologie aan Princeton University en tijdens deze lezing is zij ingegaan op vraagstukken rondom migratie en soevereiniteit als gevolg van klimaatverandering. Uit onderzoek blijkt dat dertig procent van de aarde niet meer voor mensen bewoonbaar zal zijn door het stijgen van de temperatuur. Als gevolg hiervan zullen mensen niet alleen de plek waar ze wonen moeten verlaten, maar ook hun karakteristieke manier van leven, die gevormd is door hun leefomgeving, moeten opgeven. Om de onafhankelijkheid van mensen te waarborgen en het recht van zelfbeschikking te behouden rondom de behandeling van dergelijke vraagstukken heeft Stilz een nieuwe theorie ontwikkeld aangaande territoriale soevereiniteit. Hiervoor heeft zij inspiratie geput uit de ideeën van Immanuel Kant. Kant gaat er in zijn theorie vanuit dat ieder mens, inherent aan het mens zijn, recht heeft op een stukje aarde en dit recht in gelijkwaardigheid mag uitoefenen tegenover een ander. Stilz gaat er daarbij vanuit dat het recht op zelfbeschikking een morele waarde is waarop de wereldorde gebaseerd dient te worden. Op deze gronden verdedigt zij de territoriale soevereiniteit en de indeling van de wereld op basis van staten. Deze visie staat tegenover de ‘cosmopolieten’ die pleiten voor bijvoorbeeld een wereldfederatie of zelfs een wereldregering. De veranderingen in het klimaat bemoeilijken wel de uitoefening van dit recht. Om er toch voor te zorgen dat ieder mens op een gelijkwaardige manier gebruik kan maken van zijn stukje aarde stelt Stilz voor om een belasting in te voeren ten behoeve van mensen die hun leefgebied door klimaatverandering moeten opgeven of hun manier van leven drastisch moeten aanpassen om te kunnen overleveren. De belasting zal geheven worden op basis van een multilateraal verdrag en zal worden opgebracht naar evenredigheid door de staten die hebben bijgedragen aan klimaatverandering. Staten die niet partij zijn bij het verdrag maar wel hebben bijgedragen aan klimaatverandering kunnen in haar ogen bestraft worden door middel van sancties. Met de opbrengsten uit deze belasting kunnen slachtoffers van klimaatverandering aanpassingen maken in hun leven, zodat zij kunnen omgaan met de gevolgen van klimaatverandering. Op deze manier behouden mensen het recht op zelfbeschikking en de onafhankelijkheid om zelf te kiezen hoe om te gaan met veranderingen. Na de lezing ontstond een levendig debat met de belangstellenden. Hieruit bleek dat de door Stilz aanbevolen oplossingen door (nog?) niet iedereen in de zaal als moreel wenselijk of als haalbaar worden gezien.

Tussen 16 en 18 juni 2023 vond het eerste Verdiepingsweekend van de TeldersStichting plaats in Landgoed Zonheuvel te Doorn. Verschillende sprekers verzorgden interessante sessies voor een gezelschap van 20 enthousiaste cursisten. Het Verdiepingsweekend stond deze keer in het teken van ‘grenzen aan het liberalisme’, waarbij verschillende uitdagingen voor het liberalisme werden verkend. De eerste sessie werd verzorgd door wetenschappelijk medewerker bij de TeldersStichting Fleur de Beaufort, die als opening verschillende prikkelende stellingen de groep in bracht. Wat is bijvoorbeeld de rol van compassie in het liberalisme en hoe kijken liberalen naar het belang van zelfredzaamheid wanneer er sprake is van een verslaving? De volgende ochtend sprak hoogleraar ethiek Martin van Hees over autonomie. Gaat het bij autonomie om meer dan slechts de afwezigheid van externe beïnvloeding? Mogelijk ben je pas echt autonoom wanneer je grip hebt op je eigen wensen en daarmee dus geen last hebt van ongewilde verlangens, zo stelde hij. Onderzoeker bij de WRR Will Tiemeijer behandelde in zijn daaropvolgende sessie het begrip zelfredzaamheid. Hoe kunnen we dat op een wetenschappelijke manier in beeld brengen? In zijn onderzoek bleek onder meer dat zelfcontrole voor zo’n 60 procent door genen wordt bepaald, en zo’n 40 procent door omgeving en opvoeding. Daarna was het de beurt aan universitair hoofddocent en maker van de Peilingwijzer Tom Louwerse. Aan de hand van verschillende grafieken maakte hij duidelijk hoe de VVD zich in de afgelopen tien jaar gepositioneerd heeft binnen het politieke landschap en waar in de toekomst mogelijke kansen en uitdagingen precies liggen. Bedrijfseconoom Ton Appels behandelde daarop in zijn sessie de recente kritiek op het kapitalisme. Hij maakte duidelijk dat het succes van de vrije markt zowel empirisch evident als theoretisch verklaarbaar is. Wel wees hij op de excessen van het financiële systeem als de achilleshiel van het kapitalisme. De dag werd afgesloten met een lezing van directeur van de TeldersStichting Patrick van Schie over de verhouding van het liberalisme tot de democratie en rechtsstaat. Hij maakte onder meer duidelijk dat democratie ook als liberale waarde geldt, maar dat deze wel kan botsen met bepaalde klassieke grondrechten. De dag erna werd de laatste sessie van het weekend verzorgd door VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans, waar hij inging op de internationale uitdagingen voor het liberalisme. In zijn betoog en de daaropvolgende discussie werd duidelijk dat we opnieuw in een wereld van machtspolitiek leven, waar het willen uitdragen van de liberale waarden tot lastige dilemma’s kan leiden. Al met al waren het drie erg leerzame dagen, waarbij er veel interactie was tussen de sprekers en de cursisten. Tussendoor werd volop genoten van het lekkere eten, goede weer en de mooie omgeving. Naast dat het een educatief weekend was, was het dus vooral ook erg gezellig.

Op zaterdag 1 april 2023 werd in het Raadhuis van Hilversum door de TeldersStichting en het Toekomstig Talennetwerk van de VVD een bijeenkomst gehouden over wokeisme en de vraag of dit fenomeen juist bevrijdend of beperkend werkt. Ter verkenning van het onderwerp waren vier personen uitgenodigd. Als eerste ging Coen de Jong, journalist en schrijver van het boek ‘Wokeland’, van start. Hij ging in op het ontstaan van de term ‘woke’ in de jaren 30 van de vorige eeuw als oproep om alert te zijn op racisme. In de huidige samenleving nam het wokeisme soms echter de vorm aan van een orthodoxie: je moet het eens zijn met de ideeën van het wokeisme, anders ben je racistisch. Wat er precies met ‘woke’ wordt bedoeld, blijft volgens hem vaak onduidelijk. Hierdoor kan het te pas en te onpas gebruikt, maar ook misbruikt worden. Een ander geluid kwam van partijvoorzitter van Bij1, Rebekka Timmer. Het wokeisme stond volgens haar voor gewone mensen die, na lang niet gerepresenteerd te zijn geweest, hun plek opeisten in de maatschappij. Het wokeisme en liberalisme gaan volgens haar goed samen. Beide komen namelijk op voor de individuele rechten van de mens.

Op vrijdag 24 maart 2023 vond in samenwerking met de Haagse VVD een bijeenkomst plaats over de toekomst van de euro in Park Centraal Den Haag. Als sprekers waren aanwezig oud-minister van Financiën Hans Hoogervorst en VVD-Tweede Kamerlid en woordvoerder financiën Eelco Heinen. De discussie tussen beiden werd gemodereerd door Iwein Borm van het VVD Thematisch Netwerk Financiën. Ook het publiek van zo’n 40 man kreeg de kans actief deel te nemen aan het debat. Tijdens deze bijeenkomst werd dieper ingegaan op de recente ontwikkelingen omtrent de euro. Duidelijk naar voren kwam dat de afspraken die ten tijde van de oprichting van deze gemeenschappelijke valuta keer op keer niet worden nagekomen. Zo was een van de fundamentele principes dat de munteenheid op eigen verantwoordelijkheid moest berusten, waarbij ieder land zijn eigen zaken op orde moest hebben en er geen bail-out mogelijkheid bestond. Toen dit tijdens de eurocrisis vanaf 2009 toch gebeurde, had dit sterke negatieve gevolgen voor de fiscale discipline binnen de eurozone. Deze trend heeft zich sindsdien doorgezet, waarmee de teneur in de zaal was dat het risico op een volgende euroschuldencrisis momenteel erg groot lijkt. Er werd ook besproken wat mogelijk een uitweg uit deze situatie zou kunnen bieden. Zou bijvoorbeeld crypto niet voor een revolutie op de valutamarkt kunnen zorgen? Nee was de consensus, want deze ongereguleerde markt is te volatiel. Ook het opdelen van de euro in een ‘zeuro’ (zuidelijke euro) en ‘neuro’ (noordelijke euro) lijkt niet verstandig, aangezien de eurolanden al te verweven zijn met elkaar om dit nog uit elkaar te kunnen trekken. De beste optie lijkt te zijn om schulden af te schrijven en met een schone lei te beginnen, waarna er eindelijk wel spelregels omtrent eigen verantwoordelijkheid worden gehandhaafd door de Europese Centrale Bank. Dat is immers ook een van de kernwaarden binnen het liberale gedachtengoed, zo werd gesteld. Al met al gaf de bijeenkomst de genodigden zo dus genoeg stof tot nadenken.

Op vrijdag 11 november 2022 kwam een aantal experts bijeen om samen met de TeldersStichting en wat cursisten van onze zomerschool het thema vrije wil te verkennen in relatie tot het liberalisme. Doel voor de TeldersStichting was onder meer om te kijken waar er interessante aanknopingspunten zitten om mogelijk later verder op door te gaan. De dag was zo opgebouwd dat we eerst op het concept vrije wil ingingen, dit vervolgens relateerden aan het liberalisme en we de dag afsloten met de implicaties voor twee maatschappelijke thema's: gezondheid en het strafrecht. Dr. Lieke Asma, filosoof en psycholoog die het boek 'Mijn intenties en ik' schreef, ging in op de vraag in hoeverre de vrije wil bestaat. Prof. Martin van Hees, hoogleraar in de ethiek en politieke filosofie, vroeg zich af hoe problematisch het is voor het liberale gedachtegoed als de vrije wil niet zou bestaan. Prof. Hanno Pijl, internist, liet zien hoe groot het probleem is met leefstijl gerelateerde ziekten waarna een discussie ontstond in hoeverre een overheid hier actief maatregelen tegen moet nemen. De dag werd afgesloten door hoogleraar strafrecht en neurowetenschap David Roef en procureur-generaal Rinus Otte. Zij gingen in op de vraag in welke mate je vrije wil moet kunnen bewijzen als fundering voor het strafrecht. Twee algemene punten die je uit deze dag zou kunnen halen: 1) De vrije wil is mogelijk groter dan door hersenwetenschappers soms wordt betoogd. Bijvoorbeeld het feit dat je veel zaken op automatische piloot doet, betekent niet dat je geen enkele controle hebt. Zoals bij tandenpoetsen: dat gaat automatisch, denk je niet elke keer bewust over na, maar er zit wel een bewuste reden achter waarom je het doet. 2) Zelfs al zou de vrije wil niet of nauwelijks bestaan, dan is dat alsnog niet per se problematisch voor (alle) liberale argumentatie en uitgangspunten, of voor de fundering van bijvoorbeeld het strafrecht. Wij hopen dit thema in de toekomst verder uit te werken. Bekijk hieronder de foto's voor een impressie.

Op vrijdag 24 juni 2022 had in het Carlton Ambassador Hotel in Den Haag een symposium plaats over de NAVO, EU en Europese veiligheid. Actueler kon bijna niet gezien de situatie met Oekraïne en Rusland. De TeldersStichting organiseerde dit evenement samen met het VVD Thematisch Netwerk Internationaal.Als hoofdspreker trad op Jaap de Hoop Scheffer (voormalig minister van Buitenlandse Zaken en voormalig secretaris- generaal van de NAVO). Hij plaatste de Europese veiligheid mede in het bredere kader van de machtsstrijd die plaatsvindt tussen de Verenigde Staten en China. Voor wat betreft Europa sprak hij zijn aarzelingen uit bij het begrip ‘strategische autonomie’ – te Frans – en gaf hij aan dat het zojuist beloofde EU-lidmaatschap voor Oekraïne in de toekomst politiek-psychologisch weliswaar onvermijdelijk is, maar dat er veel haken en ogen aan zitten. Een van die haken en ogen zit op veiligheidsgebied: te weten de garantie vervat in art 42, lid 7 van het EU-verdrag, welke ‘harder’ is dan die van art. 5 van het Navo-verdrag. De Hoop Scheffer gaf voorts aan dat de Navo-aanwezigheid in de Baltische staten en andere landen dichtbij Rusland zou moeten worden opgevoerd van ‘forward presence’ naar ‘forward defence’. Oftwel: er moeten zoveel troepen van andere Navo-lidstaten zijn dat de Russen niet eens aan een aanval op bijvoorbeeld de Estse hoofdstad Tallinn kunnen beginnen. Als een voornaam punt van zorg gaf De Hoop Scheffer aan dat democratieën (psychologisch) weerbaar dienen te zijn en te blijven. Poetin gokt op het wegebben daarvan en zal zodra die gelegenheid zich voordoet gretig inspelen op oplaaiende verdeeldheid in Europa.Vervolgens werd er in panelvorm doorgepraat, waarbij ook Laurien Crump (Universitair hoofddocent Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht), Bart Groothuis (VVD-Europarlementariër en expert op het gebied van cybersecurity) en Frans Osinga (Bijzonder hoogleraar War Studies aan de Universiteit Leiden aansloten. Daarin kwam onder andere naar voren dat de 2%-norm van uitgaven aan Defensie, die jarenlang is genegeerd en door veel lidstaten pas na de Russische inval in Oekraïne (hopelijk) gaat worden gehonoreerd, eigenlijk alweer verouderd is. Die norm was nodig sinds 2014; door de Russische inval van 24 februari 2022 zou de norm hoger moeten worden gesteld.

Op 17 juni 2022 vond de boekpresentatie van de Engelstalige versie van ‘Een markt voor ons allemaal’, een boek geschreven door Roelof Salomons, Maartje Schulz en Ruben Oude Engberink, in opdracht van de TeldersStichting, plaats. Het event trok zo’n 50 bezoekers en had plaats in Brussel bij het hoofdkwartier van Open VLD, en werd georganiseerd met het European Liberal Forum (ELF) en het Studiecentrum Albert Maertens (van Open VLD). In de ochtend waren er twee expertwerkgroepen waarin twee thema’s uit het boek werden besproken (kapitalisme en klimaat, en internationale handel versus strategische autonomie). In de middag was er een publiek programma met een keynote speech van de Amerikaanse denker en schrijver Tom Palmer (van Atlas Network en the Cato Institute) over het liberalisme en het belang van de vrije markt. Naast een aantal principes waarom de vrije markt beter werkt besprak hij tevens enkele veelgehoorde punten waarop de vrije markt vaak wordt bekritiseerd. Daaropvolgend namen in het panel geleid door Daniel Kaddik (directeur van ELF) ook Eva de Bleeker (Belgisch Staatssecretaris voor Begroting) en Karel de Gucht (voormalig handel Eurocommissaris) deel. In dit panel kwamen meer praktijkkwesties, zoals met betrekking tot internationale handel, aan bod. Patrick van Schie en Roelof Salomons introduceerden vervolgens ‘A Free Market for All’, waarna hoofdeconoom van Itinera Institute Ivan Van de Cloot een review gaf van het boek. Directeur van het Studiecentrum Albert Maertens Jimmy Koppen sloot de dag af.

7 juni 2022

2 april 2022

Op woensdag 15 december 2021 gaan het Thematisch Netwerk Internationaal en de TeldersStichting in gesprek met oud-ambassadeur Adriaan Jacobovits de Szeged, Bob Deen van het Instituut Clingendael en VVD Europarlementariër Bart Groothuis over de oplopende spanningen aan de oostgrens van de EU. Ruben Brekelmans, VVD Tweede Kamerlid en buitenlandwoordvoerder, zal deze online sessie modereren en voorzien van duiding vanuit het Nederlands perspectief. Dit symposium zal online plaatsvinden. Op 15 december ontvangen deelnemers de Zoom-link en inloggegevens.