Liberalisme streeft uiteindelijk naar ruimte en vrijheid voor eigen idealen en opvattingen van individuen. Maar de zorg voor degenen die door de bodem van het bestaan zakken zal de liberaal tevens op zich nemen, waarbij zijn voorkeur zal uitgaan naar arrangementen die degenen die ondersteuning behoevenweer in staat stellen hun leven te hernemen.
· Dit misverstand leeft inderdaad binnen de VVD bij sommige leden. In eerdere perioden van de partij (met name in de jaren tachtig)kwam men deze slogan wel tegen op VVD congressen en op andere plaatsen in de partij.
· Wij denken dat hier sprake is van een gebrek aan inzicht in de betekenis van het liberalisme. Inderdaad: het liberalisme gaat uit van zelfstandige, niet door overheid, kerk en samenleving geknevelde individuen. Het liberalisme is zelfs ontstaan als een beweging tegen de tirannie van kerk en staat ten opzichte van de individuele mens, met name als deze een eigen mening ten beste gaf. Niet zelden liep dit uit op de brandstapel of onthoofding. Een individu dat vrij is om te spreken, om meningen te hebben, om kritiek te uiten jegens de machthebbers, dat is in eerste aanleg een belangrijkaspect van het mensbeeld van het liberalisme.
· Een ander aspect is dat het liberalisme de beantwoording van de vraag hoe mensen willen of zouden moeten leven hoe zij vormgeven aan hun seksualiteit, onder andere hoe zij met ziekte en dood omgaan, in principe aan de burger zelf overlaat. Die burger mag daarin niet worden gehinderd door een zichzelf alwetend achtende overheid. De overheid behoort inzake privé-aangelegenheden van burgers neutraal te zijn, tenzij uiteraard de grenzen van de vrijheden en rechten van andere burgers worden geschaad. Moreelpaternalisme vanuit de overheid is dus taboe in het liberalisme, althans op het privé-terrein van burgers.
· Maar het liberalisme staat wel voor een publieke moraal, die noodzakelijk wordt geacht als ‘metselwerk’ van de samenleving. Alle individuen dienen zich te onderschikken aan een op democratische wijze ingevulde publieke moraal (men zie de Grondwet; een mooi voorbeeld van publieke moraal). In het publieke domein roept het liberalisme de burger op om actief mee te doen aan de samenleving en daarvoor ook verantwoordelijkheid te nemen. Een van de andere cruciale kenmerken van de liberale visie op de verhouding overheid en burger houdt een erkenning in van de legitimiteit van het onderscheidtussen een privé en een publiek domein. John Stuart Mill beargumenteert dit onderscheid in zijn boek On Liberty (uit 1859) buitengewoon overtuigend.
· Gewoon jezelf kunnen zijn is iets totaal anders en een onverdraaglijk lichte manier van dit alles formuleren. In essentie bepaalt de burger in het privé domein zelf zijn bestaan. In het publieke domein zal hij, als sociaal wezen, want dat is de mens ook, meewerken aan een samenleving die individuen enerzijds de ruimte geeft, en anderzijds ook beschermt in hun vrijheden. Liberalisme streeft uiteindelijk naar ruimte en vrijheid voor eigen idealen en opvattingen van individuen. Maar de zorg voor degenen die door de bodem van het bestaan zakken zal de liberaal tevens op zich nemen, waarbij zijn voorkeur zal uitgaan naar arrangementen die degenen die ondersteuning behoevenweer in staat stellen hun leven te hernemen.
· Dit misverstand leeft inderdaad binnen de VVD bij sommige leden. In eerdere perioden van de partij (met name in de jaren tachtig)kwam men deze slogan wel tegen op VVD congressen en op andere plaatsen in de partij.
· Wij denken dat hier sprake is van een gebrek aan inzicht in de betekenis van het liberalisme. Inderdaad: het liberalisme gaat uit van zelfstandige, niet door overheid, kerk en samenleving geknevelde individuen. Het liberalisme is zelfs ontstaan als een beweging tegen de tirannie van kerk en staat ten opzichte van de individuele mens, met name als deze een eigen mening ten beste gaf. Niet zelden liep dit uit op de brandstapel of onthoofding. Een individu dat vrij is om te spreken, om meningen te hebben, om kritiek te uiten jegens de machthebbers, dat is in eerste aanleg een belangrijkaspect van het mensbeeld van het liberalisme.
· Een ander aspect is dat het liberalisme de beantwoording van de vraag hoe mensen willen of zouden moeten leven hoe zij vormgeven aan hun seksualiteit, onder andere hoe zij met ziekte en dood omgaan, in principe aan de burger zelf overlaat. Die burger mag daarin niet worden gehinderd door een zichzelf alwetend achtende overheid. De overheid behoort inzake privé-aangelegenheden van burgers neutraal te zijn, tenzij uiteraard de grenzen van de vrijheden en rechten van andere burgers worden geschaad. Moreelpaternalisme vanuit de overheid is dus taboe in het liberalisme, althans op het privé-terrein van burgers.
· Maar het liberalisme staat wel voor een publieke moraal, die noodzakelijk wordt geacht als ‘metselwerk’ van de samenleving. Alle individuen dienen zich te onderschikken aan een op democratische wijze ingevulde publieke moraal (men zie de Grondwet; een mooi voorbeeld van publieke moraal). In het publieke domein roept het liberalisme de burger op om actief mee te doen aan de samenleving en daarvoor ook verantwoordelijkheid te nemen. Een van de andere cruciale kenmerken van de liberale visie op de verhouding overheid en burger houdt een erkenning in van de legitimiteit van het onderscheidtussen een privé en een publiek domein. John Stuart Mill beargumenteert dit onderscheid in zijn boek On Liberty (uit 1859) buitengewoon overtuigend.
· Gewoon jezelf kunnen zijn is iets totaal anders en een onverdraaglijk lichte manier van dit alles formuleren. In essentie bepaalt de burger in het privé domein zelf zijn bestaan. In het publieke domein zal hij, als sociaal wezen, want dat is de mens ook, meewerken aan een samenleving die individuen enerzijds de ruimte geeft, en anderzijds ook beschermt in hun vrijheden. Liberalisme streeft uiteindelijk naar ruimte en vrijheid voor eigen idealen en opvattingen van individuen. Maar de zorg voor degenen die door de bodem van het bestaan zakken zal de liberaal tevens op zich nemen, waarbij zijn voorkeur zal uitgaan naar arrangementen die degenen die ondersteuning behoevenweer in staat stellen hun leven te hernemen.
