In deze column uit ons liberaal journaal over de coronacrisis (mei 2020) vraagt de directeur van de TeldersStichting Patrick van Schie zich af of de coronacrisis leidt tot een nieuwe golf van collectivisering. Als de kippen waren linkse publicisten en politici erbij om te roepen dat de coronacrisis het failliet van het kapitalisme of van 'het neoliberalisme' aantoont, schrijft Patrick van Schie. Volgens Van Schie wordt de vermeende superioriteit van een socialistisch stelsel boven de vrije markt geenszins bewezen door de coronacrisis.
Als de kippen waren linkse publicisten en politici erbij om te roepen dat de coronacrisis het failliet van het kapitalisme of van het ‘neoliberalisme’ aantoont. Meer overheidsingrijpen en -sturing zou nodig zijn.
Het coronavirus is echter niet in een kapitalistisch land op de mens overgesprongen maar in de grootste communistische dictatuur: de ‘volksrepubliek’ China. Dat is alleen al relevant omdat, of dit nu op een dierenmarkt in Wuhan is gebeurd of dat het virus uit een laboratorium in Wuhan is ontsnapt (indien de Chinese overheid niets te verbergen heeft laat haar dan vrij onafhankelijk onderzoek toestaan), door het wekenlang in de doofpot stoppen van dit feit en van de eerste verspreidingen, ja door klokkenluiders zelfs te arresteren, het virus de kans kreeg zich op een oncontroleerbare wijze te vermenigvuldigen tot een wereldwijd probleem.
Als het virus een politieke oorsprong heeft, dan is het een communistische. Dat het veel dodelijker Ebola-virus dat in 2014 in West-Afrika heerste en toen met een reiziger per vliegtuig naar Nigeria werd gebracht, wél tijdig kon worden ingetoomd is te danken aan een alerte vrouwelijke Nigeriaanse arts die alarm sloeg en ondanks aanvankelijke tegenwerking wel kon worden gehoord.
Eenmaal doorgebroken kent een virus geen ideologisch onderscheid. Maar hoe opener een systeem, des te beter het met een dergelijke crisis om kan gaan. Communistisch China pocht de crisis goed te hebben bezworen, al weten we niet wat ook hier weer wordt verdonkeremaand, maar vooralsnog heeft het vrije China (Taiwan) de crisis veel beter bedwongen. Wie meent dat Nederland door te weinig overheid heeft gefaald met het in stand houden van een voldoende Intensive care-capaciteit – en het is zeker wijs te leren dat we vooraan meer snel op te hogen capaciteit voor pandemieën achter de hand moeten houden – zou zich eens kunnen afvragen waarom socialistisch Venezuela op 29 miljoen mensen slechts 100 IC-bedden heeft. Binnen Europa doen landen met een genationaliseerde gezondheidszorg het al niet beter. Italië, Frankrijk en Groot-Brittannië kennen tot dusver beduidend meer coronadoden dan Nederland.
De vermeende superioriteit van een socialistisch stelsel boven de vrije markt wordt door de coronacrisis geenszins bewezen. De pleitbezorgers van meer collectivisme misbruiken de crisis slechts voor een poging hun al vóór corona gevormde geloof aan de samenleving op te leggen. PvdA-leider Asscher beweert dat we door het ‘neoliberalisme’ geen vaccin hebben en daarvoor een sterke overheid nodig is. Maar een stelsel dat niet bestaat – het ‘neoliberalisme’1 – kan ook niet verantwoordelijk zijn voor welk verzuim dan ook. Is het de ‘schuld’ van de vrije markt dat er geen vaccin is voor een virus dat tot een half jaar geleden nog niet onder mensen rondwaarde? Ook geen enkele overheid heeft zo’n reddend middel voorhanden. Er bestaat voor een liberaal geen bezwaar om met door gemeenschapsgeld gefinancierd onderzoek tot een vaccin te komen, maar omdat van alle potentiële vaccins waaraan momenteel wordt gewerkt slechts (een) enkele zal/zullen werken, is het goed dat dit op zoveel mogelijk plaatsen geschied. De vrije markt biedt daartoe veel meer gelegenheid dan een overheidsmonopolie.
De overheid moet financieel bijspringen om burgers en bedrijven die niet door enig falen van de markt maar door overheidsmaatregelen en -verboden in de problemen zijn geraakt, door de crisis heen te helpen. Dat dit noodzakelijk kan zijn om gezonde bedrijven tijdelijk bij te staan, betekent niet dat het gezond is voor normale tijden. Net als tijdens een oorlog loopt de staatsschuld nu gigantisch op. Nederland kan zich dit beter veroorloven omdat wij, anders dan menige andere EU-lidstaat, onze staatschuld redelijk onder controle hadden. Maar vroeg of laat zal deze staatsschuld weer moeten worden afgelost. De daarvoor benodigde welvaart wordt niet door een overheid gecreëerd maar door burgers en bedrijven. Het is de vrije markt die dan uitkomst moet bieden.
1. Martin van Hees, Patrick van Schie en Mark van de Velde, Neoliberalisme: een politieke fictie (Amsterdam, 2014).
Als de kippen waren linkse publicisten en politici erbij om te roepen dat de coronacrisis het failliet van het kapitalisme of van het ‘neoliberalisme’ aantoont. Meer overheidsingrijpen en -sturing zou nodig zijn.
Het coronavirus is echter niet in een kapitalistisch land op de mens overgesprongen maar in de grootste communistische dictatuur: de ‘volksrepubliek’ China. Dat is alleen al relevant omdat, of dit nu op een dierenmarkt in Wuhan is gebeurd of dat het virus uit een laboratorium in Wuhan is ontsnapt (indien de Chinese overheid niets te verbergen heeft laat haar dan vrij onafhankelijk onderzoek toestaan), door het wekenlang in de doofpot stoppen van dit feit en van de eerste verspreidingen, ja door klokkenluiders zelfs te arresteren, het virus de kans kreeg zich op een oncontroleerbare wijze te vermenigvuldigen tot een wereldwijd probleem.
Als het virus een politieke oorsprong heeft, dan is het een communistische. Dat het veel dodelijker Ebola-virus dat in 2014 in West-Afrika heerste en toen met een reiziger per vliegtuig naar Nigeria werd gebracht, wél tijdig kon worden ingetoomd is te danken aan een alerte vrouwelijke Nigeriaanse arts die alarm sloeg en ondanks aanvankelijke tegenwerking wel kon worden gehoord.
Eenmaal doorgebroken kent een virus geen ideologisch onderscheid. Maar hoe opener een systeem, des te beter het met een dergelijke crisis om kan gaan. Communistisch China pocht de crisis goed te hebben bezworen, al weten we niet wat ook hier weer wordt verdonkeremaand, maar vooralsnog heeft het vrije China (Taiwan) de crisis veel beter bedwongen. Wie meent dat Nederland door te weinig overheid heeft gefaald met het in stand houden van een voldoende Intensive care-capaciteit – en het is zeker wijs te leren dat we vooraan meer snel op te hogen capaciteit voor pandemieën achter de hand moeten houden – zou zich eens kunnen afvragen waarom socialistisch Venezuela op 29 miljoen mensen slechts 100 IC-bedden heeft. Binnen Europa doen landen met een genationaliseerde gezondheidszorg het al niet beter. Italië, Frankrijk en Groot-Brittannië kennen tot dusver beduidend meer coronadoden dan Nederland.
De vermeende superioriteit van een socialistisch stelsel boven de vrije markt wordt door de coronacrisis geenszins bewezen. De pleitbezorgers van meer collectivisme misbruiken de crisis slechts voor een poging hun al vóór corona gevormde geloof aan de samenleving op te leggen. PvdA-leider Asscher beweert dat we door het ‘neoliberalisme’ geen vaccin hebben en daarvoor een sterke overheid nodig is. Maar een stelsel dat niet bestaat – het ‘neoliberalisme’1 – kan ook niet verantwoordelijk zijn voor welk verzuim dan ook. Is het de ‘schuld’ van de vrije markt dat er geen vaccin is voor een virus dat tot een half jaar geleden nog niet onder mensen rondwaarde? Ook geen enkele overheid heeft zo’n reddend middel voorhanden. Er bestaat voor een liberaal geen bezwaar om met door gemeenschapsgeld gefinancierd onderzoek tot een vaccin te komen, maar omdat van alle potentiële vaccins waaraan momenteel wordt gewerkt slechts (een) enkele zal/zullen werken, is het goed dat dit op zoveel mogelijk plaatsen geschied. De vrije markt biedt daartoe veel meer gelegenheid dan een overheidsmonopolie.
De overheid moet financieel bijspringen om burgers en bedrijven die niet door enig falen van de markt maar door overheidsmaatregelen en -verboden in de problemen zijn geraakt, door de crisis heen te helpen. Dat dit noodzakelijk kan zijn om gezonde bedrijven tijdelijk bij te staan, betekent niet dat het gezond is voor normale tijden. Net als tijdens een oorlog loopt de staatsschuld nu gigantisch op. Nederland kan zich dit beter veroorloven omdat wij, anders dan menige andere EU-lidstaat, onze staatschuld redelijk onder controle hadden. Maar vroeg of laat zal deze staatsschuld weer moeten worden afgelost. De daarvoor benodigde welvaart wordt niet door een overheid gecreëerd maar door burgers en bedrijven. Het is de vrije markt die dan uitkomst moet bieden.
1. Martin van Hees, Patrick van Schie en Mark van de Velde, Neoliberalisme: een politieke fictie (Amsterdam, 2014).
