Voor het liberale verdiepingsweekend van 6-8 oktober mocht de TeldersStichting twintig enthousiaste deelnemers ontvangen op landgoed Zonheuvel te Doorn. Voor dit weekend had de TeldersStichting verschillende deskundigen uitgenodigd om een presentatie te geven of een discussie te begeleiden met betrekking tot uiteenlopende aspecten van het onderwerp (on)gelijkheid.
Het weekend werd afgetrapt met Martin van Hees, hoogleraar Morele en Politieke Filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij gaf een algemene inleiding over het liberalisme en ongelijkheid. Hij is ingegaan op de vraag wat er eigenlijk met ‘gelijkheid’ bedoeld wordt en wat de waarde is van gelijkheid en ongelijkheid in het perspectief van diversiteit. Ongelijkheden kunnen namelijk indicatoren zijn van mogelijk onrecht, maar hoeven geen manifestaties te zijn van feitelijk onrecht.
De zaterdagochtend werd geopend met Karin Straus, voorzitter van de Algemene Vereniging van Schoolleiders en voormalig VVD-Tweede Kamerlid met de portefeuille onderwijs. Zij gaf een presentatie over kansengelijkheid en het onderwijs. Daarbij kwam naar voren dat de standaardisering en toetscultuur van het huidige onderwijs niet altijd overeenkomt met het ideaal van de menselijke gelijkwaardigheid. Men stuit daarmee op het dilemma dat gelijke kansen voor individuen, op zijn minst, juist vraagt om ongelijkheid.
De ochtend ging voort met Jos Beerepoot, voorzitter van de commissie Sociale Zaken van de Nederlandse Vereniging van Banken, die inging op het onderwerp ongelijkheid en belastingen. Hij richtte zich daarbij op de verschillende aspecten zoals werk en beleggingen of het hebben van een eigen woning. Tevens werd er ingegaan op de aspecten van het Nederlandse belastingstelsel binnen Europa en ten aanzien van de wereld. Tenslotte werd er gekeken naar de Omzetbelasting en de mogelijkheid voor de overheid om bij bepaald beleid gericht te sturen via belastingheffing.
In de middag gingen we verder met Frits van der Meer, bijzonder hoogleraar Comparative Public Sector and Civil Service Reform aan Universiteit Leiden, over regionale ongelijkheid vanuit politiek-bestuurlijk en liberaal perspectief. Regionale verschillen zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen. Vanuit liberaal perspectief moeten de verschillen tussen regio’s niet geproblematiseerd worden, maar adequaat benaderd worden. Op deze manier kunnen regionale verschillen gezien worden als specifieke kracht en als een specifieke maatschappelijke waarde binnen het Nederlandse staatsverband.
Cardioloog en bestuurder in de gezondheidszorg Herre Kingma, richtte zich op ongelijkheid en het liberalisme ten aanzien van de gezondheidszorg en de vraag hoe de zorg liberaal kan worden in gericht bij schaarste en ongelijkheid. Daarbij moet gelet worden op sociaaleconomische verschillen, de (ongelijke) toegankelijkheid van zorg bij schaarste en de wisselwerking tussen (kans)armoede en ziekte. Vanuit het liberalisme moet bij het vraagstukgezondheid een afweging worden gemaakt tussen hoeveel verantwoordelijkheid mensen zelf kunnen en moeten dragen en de mate waarin de overheid kan of moet ingrijpen ten behoeve van iemands gezondheid.
De avondsessie werd ingeleid door Ronald Tinnevelt, hoogleraar Rechtsfilosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen over rechtsgelijkheid en de vraag of ongelijkheid een probleem is. Hij deed dit aan de hand van onder andere de theorie van Rawls die stelde dat gelijkheid een goed op zich is en ongelijkheden niet per definitieonrechtvaardig zijn. Gelijkheid voor de wet wordt in de huidige tijd bereikt doormiddel van het vereiste dat wetten algemeen geformuleerd moeten zijn en dat alle gelijke gevallen gelijk behandeld dienen te worden (en ongelijke gevallenongelijk). Op deze manier is het binnen wetgeving mogelijk om het uitgangspunt dat mensen gelijkwaardig zijn te handhaven, maar bestaat alsnog de mogelijkheid onderscheid te maken indien dit objectief gerechtvaardigd is.
Op de zondag werd er nog een presentatie en discussie verzorgd door Tamara de Bel, risk officer bij de overheid en voorzitter van het VVD-netwerk ‘De impact van verandering’. Zij ging dieper in op digitalisering en ongelijkheid. Voor liberalen is het belangrijk om te erkennen dat er zonder veiligheid geen vrijheid is. Echter, om veiligheid te bieden en de maatschappelijk vooruitgang niet te hinderen is het van belang om ontwikkelingen en innovaties niet af te remmen, maar eerder bij te sturen.
Al met al is er een verscheidenheid aan kennis gedeeld en denkstof verschaft.
Alle deelnemers, hartelijk dank namens de TeldersStichting!
